Jevrejska baština u Šidu stara je maltene koliko i sam Šid. Jevreji se u Šidu prvi put pominju 1721/1722. godine, nepunih 20 godina nakon prvog sigurnog pomena samog Šida.
Te godine u carinskim protokolima u Osijeku pominju se Jevreji Avram i David, trgovci sitničarskom robom. Isti trgovci sa istom robom su zabeleženi i u protokolima carinarnice u Rači 1722. i 1723. godine. Dve godine kasnije, 1725, kod močvare Kriva bara blizu Trpinje, razbojnici su napali šidskog Jevrejina Jakoba. To je vreme kada je odlukom Hrvatskog sabora Jevrejima bilo zabranjeno naseljavanje u Sremu.
Međutim, kako je Šid tada bio u okviru Podunavske vojne granice ta odluka se nije u potpunosti poštovala. Nakon prelaska Šida iz Vojne granice u civilnu upravu 1745. godine, ove zabrane su sigurno više poštovane. Odluka o zabrani naseljavanja nije zabranila i njihovo poslovanje (trgovinu) na ovom prostoru. Šidski trgovci Srbi koristili su povoljnosti trgovine sa Jevrejima. Izvori za istoriju šidskih Jevreja za celu drugu polovinu XVIII veka nisu poznati. Za neka prezimena u popisima stanovništva, zanatlija i trgovaca, može se pretpostaviti da su jevrejska.
Kako su Jevreji po zakonu morali da uzimaju nemačka prezimena, ne može se sa sigurnošću reći da li neka od tih prezimena nosi jevrejska porodica. U periodu 1842-1847. pominju se sledeće jevrejske porodice: Ignac Štajner, porodica od 6 lica; Avram Lustig, porodica od 3 lica; Jakob Hirt, porodica od 10 lica; i Josif Altver, porodica od 10 lica. Jakob Hirt se 1846. godine pominje kao vlasnik trgovine sitničarskom robom u Šidu. Ceo 19. vek je okarakterisan mikromigracijama jevrejskih porodica. Krajem 19. i početkom 20. veka intenzitet tih migracija se smanjuje.
Tokom prve polovine 20. veka godina „deca Izrailja“ su ravnopravno učestovala u društvenom, političkom, ekonomskom, kulturnom i sportskom životu Šida. Svojim delovanjem ostavili su dubok trag u istoriji ovog mesta. To je vreme prosperiteta jevrejskih zajednica u ovim krajevima, koje je usledilo nakon dobijanja statusa punopravnih građana Austrougarske monarhije krajem 19. veka.
Među Jevrejima u Šidu delovao je cionistički pokret. Šidski templ se nalazio u dvorištu Emila Vinterštajna. Objekat se sastojao od tri prostorije. Desna prostorija je bila namenjena muškarcima. U njoj se nalazio „Aron hakodeš“ sa tri svitka tore i klupama za sedenje. Leva prostorija je bila za žene. U središnjoj prostoriji (hodniku) bio je mali umivaonik za pranje ruku vernika.
Templ je porušen nakon Drugog svetskog rata. Nije poznato kada je formirano prvo jevrejsko groblje u Šidu. To je svakako bilo pre 1864. godine, kada je ono već ucrtano na karti Šida (parcela broj 1994). Groblje se tada nalazilo na istoj lokaciji gde i danas, na severnoj periferiji grada (pored katoličkog, grkokatoličkog i slovačkog groblja). Danas je na groblju sačuvano 33 groba sa 29 spomenika. Šidski Jevreji su tokom Drugog svetskog rata podelili sudbinu svojih sunarodnika u celoj Evropi. Ideologija nacizma/fašizma bila je naročito izražena u tzv. Nezavisnoj državi Hrvatskoj. Hapšenje i odvođenje šidskih Jevreja u logore desilo se 27. jula 1942. godine.
Sremski Jevreji su boravili u vinkovačkom logoru na otvorenom sve do 20. avgusta 1942. g. kada su sprovedeni preko logora Tenja i Lobograda u Aušvic. Niko iz transporta nije preživeo logore, preživelo je tek 16 Jevreja koji su pobegli iz Šida pre racije. Svi šidski Jevreji su pripadali Aškenazima.
Jevrejske porodice u Šidu: Adler, Bader, Boškovic, Brajner, Breder, Bril, Breslauer, Brojner, Veliš, Već, Vinterštajn, Dajč, Dijamont, Dojč, Epštajn, Kišicki, Klajman, Klajn, Kon, Kraus, Lebl, Lustig, Malc, Markus, Morgenštern, Nojman, Placner, Poper, Rajh, Rozenberg, Rozenfeld, Sekereš, Fišer, Francoz, Han, Helcel, Hirt, Hofman, Hubert, Cilcer, Šenk, Šlezinger, Špigl, Šrotman, Štajn, Štajner, Štedler, Štern.
Autor: Radovan Sremac (Odlomak iz teksta „Stanovništvo Šida prema nacionalnoj i verskoj pripadnosti)
