Najveća kolinija belih roda u ovom delu Evrope nalazi se na samom prilazu u Novi Sad, na stubovima nedovršenog objekta supermarketa. Ukupan broj parova, ove godine, popeo se na rekordnih 52.
Dakle, da li postoji veza između rekordnog broja roda u Novom Sadu sa povećanim brojem beba?
Početkom ove nedelje u Novom Sadu postavljen je “najslađi rezultat” rođeno je 30 beba u jednom danu.
Po poslednjem popisu, broj stanovinika Novog Sada se povećao i sada u njemu živi 367.000 ljudi, odnosno 25.375 ljudi više u odnosu na prošli popis stanovništva.
Povećanje broja beba može se objasniti uvođenjem finansijskih mera populacione politike. Novi Sad već treću godinu za redom ima i besplatne vrtiće za svu decu, kao i plaćene udžbenike za sve prvake.
Prema konačnim podacima za 2022. godinu, u Srbiji je broj novorođenih povećan za 520 u odnosu na prethodnu godinu. U prošloj godini broj živorođene dece bio je 62.700.
Odakle potiče mit o rodama koje donose decu?
U zapadnim kulturama bela roda simbolizuje rađanje deteta, dok je u severnoj Evropi, po svemu sudeći nastala legenda da roda donosi bebe. Tome je doprinela i činjenica da se rode vraćaju u proleće, nakon devet meseci u inostranstvu, u vreme buđenja i obnove prirode. Bebe koje se rode u martu verovatno su začete negde sredinom prethodne godine, u junu ili blizu tog meseca.
U ranija vremena, pre struje i interneta, brakovi su se često sklapali oko 21. juna, koji se na severu Evrope proslavlja kao praznik. Tog dana se obeležava najduži dan u godini, organizuju se venčanja, a šest meseci posle tog dana dolazi mart i dolaze rode.
Reč roda na srpskom jeziku potiče od crkvenoslovenske reči jerodij, čije je poreklo iz grčke reči erodiós, ekvivalentne za reč majka-ljubav.
Ali, otkud toliko roda u Novom Sadu?
Do ove godine, najveće stanište roda u Srbiji, godinama unazad, bilo je u selu Taraš, u Banatu, koje je sa ponosom od 2015. godine nosilo tirulu “Evropsko selo roda” .
Ovo je jedna od najvećih kolonija belih roda u ovom delu Evrope i izuzetna je prirodna vrednost.
Ornitolozi koji prate ove ptice beleže da je napušten objekat nadomak Novog Sada još 2014. imao samo jedno gnezdo roda na betonskim stubovima i gredama visine od 20 metara. Tri godine kasnije, 2017. izbrojano je 8 gnezda, a 2022. godine postojalo je 31 gnezdo. Međutim, ove godine je zabeležen neverovatan rast, kolonija sada broji čak 52 gnezda, a gotovo sva su zauzeta i u njima su mladunci sa roditeljima.
U prilog razmerama i značaju ove kolonije, govori i podatak da je na teritoriji cele Srbije, u poslednjem nacionalnom popisu belih roda sprovedenom 2014. i 2015. godine izbrojano oko 1.350 gnezda, od čega ih je u Vojvodini bilo oko 1.100. Tada se na teritoriji grada Novog Sada gnezdilo svega 3 para belih roda.
Ornitolozi se slažu da veliki broj roda na ulazu u Novi Sad zavisi i od toga što u okolini imaju obilje mogućnosti za ishranu. Rode hranu traže uglavnom na livadama, pašnjacima, stepama, močvarama i oranicama, a u okolini nedovršenog objekta supermarketa nalaze se bare i gradska deponija. Ishranu čine insekti, vodozemci, gmizavci, ribe, mali sisari i ptice koje lovi na zemlji i u vodi.
Rode prosečno žive 15 godina.
Bela roda se gnezdi u centralnoj i južnoj Evropi, Maloj Aziji, Bliskom Istoku, delu centralne Azije i delu severne Afrike. Zimu provodi u podsaharskoj Africi i Indiji. U našim krajevima najpoznatija je ptica selica.
Bele rode postaju polno zrele u trećoj godini života. Uglavnom se vraćaju u ista gnezda da bi se razmnožavale, a gnezde se jednom godišnje. Ženke snesu od 3 do najviše 6 jaja a na njima naizmenično leže i mužjak i ženka tokom naredna 34 dana
Mladunci sredinom avgusta počinju da formiraju jata i kreću na put prema svom privremenom zimskom staništu. Njihovi roditelji, stare rode, na ovaj put kreću nešto kasnije, u prvoj polovini septembra.
Dužina puta koje rode pređu je oko 12.000 kilometara u jednom smeru. Dok to dugo i iscrpno putovanje traje, rode bivaju izložene raznim opasnostima, pa često i stradaju. Naročito su ugrožene mlade rode. Samo jedna od deset mladih roda uspeva da se vrati kući nakon tri godine. Zato su rode u mnogim evropskim državama danas dosta proređena vrsta, a u nekim njihovim prirodnim staništima ih, na žalost, više uopšte ni nema.
