Slovačko kulturno-umetničko društvo „Jednota„ iz Šida, kao veoma aktivno društvo već godinama uspešno reprezentuje pesme i igre slovačke nacionalne manjine u ovoj Opštini.
Zanimljivo je da se Slovaci nisu doselili u Šid direktno iz matice, nego su se u vaj kraj doselili kolonizacijom iz Bačke i Banata, tako da nemaju svoje, autentične nošnje koje se vezuju za Šid, kao što je slučaj sa Slovacima iz Pivnica, Stare Pazove ili Kovačice.
Slovaci iz opštine Šid, dolaskom iz drugih vojvođanskih mesta – Gložana, Pivnica i drugih mesta, doseljavali su se u Srem, na granicu sa Turskom, i sa sobom donosili svoje nošnje, pa se na kraju sve to nekako pomešalo. To je jedan od nepremostivih problema kada se pojavljuju na nekim takmičenjima, i takve situacije ponekad bune publiku ili organizatore.
Po doseljavanju Slovaka u ove krajeve, svako je sa sobom doneo specifičnost svoje matice pomešanu sa specifičnostima nove sredine, i sa svim tim specifinostima došli su u Šid, pa tako imamo prilično šarenilo i kada je reč o nošnjama i kada je reč o jeziku.
U Šidskoj opštini mesta Erdevik, Bingula, Ljuba, Višnjićevo i Šid naseljena su slovačkom populacijom. U Šidu je najveća populacija Slovaka, nešto manje od 1000, potom u Erdeviku, Ljubi, Binguli pa Višnjićevu…
Slovaci se čuvajuči svoju tradiciju okupljaju oko dva kulturno umetnička društva, jednom u samom Šidu a drugom u Erdeviku. Recimo, u Ljubi i Binguli postoje Udruženje žena, a u Višnjićevu se Slovaci okupljaju oko crkve, i to je jedina aktivnost slovačke manjine u tom mestu. U tim mestima su podignute Slovačke evangeličke crkve oko kojih se okuplja pretežno starija populacija.
U okviru Slovačkog kulturno-umetničkog društva „Jednota“ deluje folklorna sekcija, uzrasta od najmlađeg do najstarijeg, dramska sekcija, muzička i pevačka, i to sve na slovačkom jeziku. Radi se samo na slovačkom jeziku, a nekada, dok u Šidu nisu postojala druga KUD, osim SKUD-a „Jednota“, predstavljano je narodno stvaralaštvo i na srpskom i na drugim jezicima naroda i narodnosti koje žive u šidskoj opštini. Veliki problem ove zajednice je što sve manje dece priča slovački, a kada treba da zapevaju na svom maternjem jeziku, onda je to još teže. Pored toga sve je manje zainteresovane dece da se uključe u bilo šta. Poseban problem je i ako Slovačka država uputi neka sredstva podrške Slovacima van Slovačke, ona se rasporede po većim centrima poput Bačkog Petrovca i Kovačice. No, vremena se menjaju, ljudi se povezuju.
Obnovljen je Slovački dom, zgrada u kojoj su i prostorije KUD-a, a u kojoj su se nekada nalazila dva odeljenja škole na slovačkom jeziku (danas se slovački uči samo fakultativno pri osnovnoj školi), pa su i aktivnosti ove zajednice učestalije.
Slovačka zajednica u Šidu je malobrojna, ali vredna. Veliki problem ove varoši je što deca stasala u KUD-u odlaze na školovanje u univerzitetske centre i malo ko se od njih vraća. Pozitivna strana je što su cele porodice uključene u kulturne aktivnosti, i svojom posvećnošću održavaju nivo zajedništva i rada KUD-a.
SKUD „Jednota“ učestvuje na brojnim manifestacijama, njihovi nastupi su lepo primljeni od strane publike i nagrađeni aplauzima. Nastupi i česta putovanja poseban su motiv daljem radu dece, kako da pokažu šta znaju i umeju tako i da programom na svom jeziku, prezentujući svoju tradiciju, i putuju. Važno je da se deca vežu za svoju zajednicu, da se visokoobrazovana vrate posle školovanja u svoj rodni kraj, i radi očuvanja jezika, tradicije, što će u budućnosti i biti prioritet opštine Šid.
