Pod zaštitom nacističkih okupatora, u Zagrebu je pre tačno 80 godina, 10. aprila 1941. godine, proglašena zločinačka tvorevina „Nezavisna Država Hrvatska“, pod vođstvom Ante Pavelića, koji je predvodio hrvatski ustaški pokret.
Formiranje NDH je podržao i lider najjače hrvatske stranke do rata, Hrvatske seljačke stranke, Vlatko Maček.
Nacistička Nemačka i fašistička Italija su, pošto su okupirale i raskomadale Jugoslaviju i oformile takozvanu NDH – u njen sastav uključile i celu Bosnu i Hercegovinu, kao i Srem.
U sastavu te tvorevine našlo se i skoro dva miliona Srba.
U NDH je veoma brzo počeo teror nad Srbima, Jevrejima i Romima. Do jeseni 1941. godine u Srbiju je proterano oko 200.000 Srba.
Program za „konačno rešenje srpskog pitanja“ ostvarivan je u NDH po formuli „trećinu pobiti, trećinu proterati, a trećinu pokrstiti“, što je 11. juna 1941. godine, obelodanio ustaški ministar bogoštovlja (vere) i nastave, Mile Budak, kome se pripisuje i oživljavanje krilatice „Srbe na vrbe“.
Srbi koji nisu proterani, s blagoslovom Rimokatoličke crkve u Hrvatskoj prisilno su pokrštavani. Najdrastičniji oblik terora nad njima bili su masovni pokolji. Samo u Jasenovcu usmrćeno je, po nekim procenama, 700.000 ljudi, ogromnom većinom Srba.
Jasenovac, poznat i kao „fabrika smrti“ u Drugom svetskom, radio je „punom parom“ od leta 1941. do kraja aprila 1945, kada su posle neuspešne pobune preostalih logoraša u Jasenovac ušli pripadnici NOVJ.
Na planini Velebit, u blizini Gospića u Lici, već u proleće 1941. godine formiran je logor Jadovno. Prema mnogim istorijskim podacima, broj ubijenih ljudi u jamama u sklopu tog logora, koji je isključivo bio stratište, jeste oko 35.000, tokom svega 132 dana njegovog postojanja.
Istraživanja na terenu nikada nisu dovedena do kraja, tako da cifre o broju žrtava nisu konačne.
NDH je u jednom nadmašila naciste – bila je jedina država koja je imala posebne logore za decu – Sisak i Jastrebarsko, kroz koje je prošlo njih 33.000, a u njima skončalo blizu 20.000 dece do 14 godina.
Izložba koju organizuju Grad Sremska Mitrovica i Muzej Srema, pod nazivom „Aprilski rat i prvi dani NDH u Sremskoj Mitrovici“, biće otvorena u drugoj polovini aprila za sve posetioce uz poštovanje epidemioloških mera.
Po rečima autora ove izložbe Nenada Radmanovića, kustosa Muzeja Srema i Steve Lapčevića, novinara „Sremskih novina“, ova izložba prikazaće događaje i političke odnose u gradu koji su prethodili Aprilskom ratu, kao i prvih nekoliko meseci po formiranju NDH, do leta 1941. godine.
Svi posetioci imaće priliku da vide fotografije, dokumenta, propagandni materijal, oružje i razne predmete koji su pripadali ljudima koji su na neki način bili u vezi sa događajima koji su se pre 80 godina dogodili u Sremskoj Mitrovici.
