Takozvana „Užička vojska‟, koju su sačinjavale Šumadijska divizija II poziva, Užički odredi još neke manje jedinice, još je za vreme trajanja Cerske bitke počela sa izvođenjem operacija na austrougarskom tlu, u okolini Višegrada (rejon planine Tara, gde Drina nije predstavljala prirodnu granicu).
Ali taj deo fronta bio je već od sporednog značaja. Poćorek je posle sloma V armije na Ceru, obustavio tek započeti napad VI armije, a njene elitne jedinice – 15. i 16. korpus, prebacio iz
ovoga rejona severnije, na srednji tok Drine, bliže V armiji. Bio je spreman na privremeni gubitak dela teritorije u istočnoj Bosni, dok ne završi sa glavninom srpskih snaga.
Nemajući drugog izbora, pod pritiskom saveznika, od kojih je sada zavisila sudbina zemlje, srpska Vrhovna komanda, iako svesna da vojsci pre svega nedostaje kvalitetan mostovni materijal, neophodan za prelaz Save, na sastanku u Valjevu 31. avgusta izdaje naređenje za otpočinjanje priprema za prelazak u Srem.
Definitivno naređenje za napad doneto je 4. septembra. Glavni napad u noći između 5. i 6. septembra trebalo je da izvrši I armija sa Šumadijskom i Dunavskom divizijom I poziva, u rejonu sela Novo Selo, Skela i Podgorička ada nedaleko od Obrenovca, dok je za demonstrativni, odnosno pomoćni napad u okolini Sremske Mitrovice određena Timočka divizija I poziva iz sastava II armije.
Prirodno, sva pažnja posvećena je glavnom pravcu napada, tako da je I armija dobila „Veliki mostovi tren (armijski)‟. Pošto je i on bio nedovoljan, od ostalih jedinica koje nisu planirane za prelaz, pokupljeni su najkvalitetniji pontoni. Uz korišćenje mesnih sredstava, kao što su dereglije, bilo je za očekivati da forsiranje Save bude uspešno izvršeno. Štaviše, kasnije, kada se ukazala potreba, kod Skelanske ade izgrađen je još jedan most, i to pretežno od mesnih sredstava. Naime, u okolini se nalazilo dosta vodenica koje su se mogle upotrebiti kao pontoni. Tako su bočni zidovi vodenica prosečeni, a one povezane jedna za drugu, tako da se saobraćaj vršio praktično kroz vodenice. Ovo je dalo neobičan izgled mostu, koji je delom podsećao na ulicu sa kućicama nasred Save.
Sasvim suprotna situacija vladala je kod Timočke divizije I poziva određene za demonstrativni prelaz. Ona je raspolagala svojim divizijskim mostovim trenom, koji se nalazio u vrlo lošem stanju, sa rasušenim i crvotočnim pontonima, dodeljeni su joj i mostovi trenovi ostalih divizija iz kojih je najbolji materijal probran i dodeljen I armiji. Sem toga, pešadija ove divizije tek što se preoružala puškama Mosin-Nagan.
Artiljerijska priprema, koja je otpočela tačno u ponoć 6. septembra i trajala 1 čas, označila je početak forsiranja Save jedinica I armije. Deo trupa prevežen je pontonima i dereglijama bez većih problema na levu obalu Save. Istovremeno, počelo se sa izgradnjom mosta kod Novog Sela. Most dužine 280 metara izrađen je u rekordnom roku od 2 časa i 40 minuta.
Zahvaljujući tome, austrougarske jedinice, potpuno iznenađene, brzo su rasterane sa obale i uspostavljen je mostobran.
Do 11. septembra Srbi su izbili na liniju Novi Banovci – Nova Pazova – Buđanovci –
Hrtkovci. Za to vreme, „Trupe odbrane Beograda‟ zauzele su Zemun i tu se utvrdile.
Nastaviće se…
Autor: Branislav V. Stanković
